Миллиондаған адамның өліміне себепші болып миллиардтаған адамды өлімнен құтқарған ғалым, немесе Нобел сыйлығының дауы.
1918- шы жылғы Нобел химия сыйлығы Германиялық ғалым Фриц Хаберге (Fritz Haber) «Элементтерден аммиякты синтездегені үшін» берілді. «Бұл Нобел сыйлығы тарихындағы ең маңызды және ең қате сыйлық болды»-дейді ғалымдар. Фриц Хабер адамзат тарихына ең көп үлес қосқан ғалымдардың қатарына кіргенімен оның өмірі де трагедияға толы болды.
Ең алдымен маңызына тоқталайық.
Фриц Хабердің ашқан жаңалығы 4 миллиард адамның өмірін сақтап қалды.
19-шы ғасырдың соңында адамдар астықтан мол өнім алу үшін жерге тыңайтқыш қосу керек екенін түсінеді. 1840 жылы Жустус Либиг (Justus von Liebig) деген химик ғалым астықтан мол өнім алу үшін азотты тыңайтқыш керек екенін анықтайды. Ал ол азот жануарлардың қиында көп болатынын анықтайды.
Сол кезден бастап тыңайтқыш табу ең маңызды мәселенің бірі болып қалады. Ол кезде европада көп мал ұстамайтындықтан жануарлар қиын табудың өзі ең үлкен қиындық болған екен. Сол кезде Латын Америкада Чинча деген шағын арал бар болып, ол жерде құстар көп мекендейді екен. Сол құстардан жылдар бойы жиналған қиы тау болып үйіліп қалған екен. Тіпті биіктігі 30 метрден асатын алып тау болып құстар қиы жиналып қалыпты.
Материал gylym.kz сайтынан алынды.
